🔬
Khái niệm về phân tử sinh học
Phân tử sinh học là những phân tử hữu cơ chỉ được tổng hợp và tồn tại trong các tế bào sống.
Protein, carbohydrate và nucleic acid là những đại phân tử được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm nhiều đơn phân hợp thành.
📏 Đại phân tử sinh học
Những loại phân tử sinh học này có kích thước và khối lượng rất lớn và được gọi là các đại phân tử.
Thành phần hoá học chủ yếu của các phân tử sinh học là khung carbon và các nguyên tử hydrogen, chúng liên kết với nhau hình thành nên bộ khung hydrocarbon rất đa dạng.
🍞 Carbohydrate - Chất bột đường
🌾
Carbohydrate được cấu tạo từ ba loại nguyên tố C, H và O với tỉ lệ 1 : 2 : 1 và công thức cấu tạo chung là (CH₂O)ₙ, trong đó n là số nguyên tử carbon.
Công thức chung: (CH₂O)ₙ
Tỉ lệ C : H : O = 1 : 2 : 1
🍯 Đường đơn
Monosaccharide
Glucose, Fructose, Galactose
Có 6 nguyên tử carbon
🍬 Đường đôi
Disaccharide
Maltose, Lactose, Saccharose
Đường vận chuyển
🌾 Đường đa
Polysaccharide
Tinh bột, Glycogen, Cellulose
Đường phức
🌱 Nguồn gốc và vai trò
- Nguồn thực phẩm cung cấp đường và tinh bột cho con người và động vật đều bắt nguồn từ các bộ phận dự trữ đường và tinh bột của thực vật như củ, quả, hạt thân cây
- Đường đơn dùng làm nguồn cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của tế bào
- Đường đơn dùng làm nguyên liệu để cấu tạo nên các loại phân tử sinh học khác
- Đường đôi được hình thành do hai phân tử đường đơn liên kết với nhau bằng liên kết cộng hóa trị
🧪 Cấu trúc đường đa
🔗
Đường đa là loại polymer được cấu tạo từ hàng trăm tới hàng nghìn phân tử đường đơn (chủ yếu là glucose).
Đường đa hay còn gọi là đường phức, bao gồm các loại tinh bột, glycogen, cellulose, chitin.
🥑 Lipid - Chất béo
🧈
Lipid là một nhóm chất rất đa dạng về cấu trúc nhưng có đặc tính chung là kị nước.
Các loại mỡ động vật, hormone sinh dục (như testosterone, estrogen), dầu thực vật, phospholipid, một số sắc tố, sáp và một số loại vitamin đều là lipid.
🍖 Triglyceride
Chất béo dự trữ, cung cấp năng lượng, chống rét
🕯️ Sáp (Wax)
Bảo vệ bề mặt lá, không thấm nước
💊 Steroid
Cấu tạo màng tế bào, hormone giới tính
🧱 Phospholipid
Cấu tạo màng tế bào, tính thấm chọn lọc
📊 Phân loại lipid
Có 4 loại lipid chủ yếu là: mỡ và dầu, phospholipid, steroid và carotenoid.
Lipid chứa nhiều nhóm –CH₃ nên chúng ít hay không hoà tan trong nước mà chỉ hoà tan tốt trong các dung môi hữu cơ không phân cực.
⚠️ Lưu ý về sức khỏe
Việc sử dụng lipid có chứa acid béo no có thể làm tăng lượng cholesterol trong máu, làm tắc nghẽn các mạch máu và có thể gây các bệnh về tim mạch.
Nên chuyển từ lipid chứa acid béo no sang loại lipid chứa acid béo không no (dầu thực vật, dầu olive).